Klimat a transport

strona w budowie

 

Sektor transportu ze względu na przestrzenny charakter jest szczególne wrażliwy na niektóre zjawiska klimatyczne. Należą do nich silny i bardzo wiatr, upały i mrozy, obfite opady śniegu i deszczu, silna mgła, burze z wyładowaniami atmosferycznymi, trąby powietrzne, niska podstawa chmur, sztormy. Wrażliwość na warunki klimatyczne i ich zmiany należy rozpatrywać z trzech podstawowych punktów widzenia: 1 -  infrastruktury transportowej, 2 - środków transportu i 3 - warunków ich eksploatacji. Ocena wpływu zmian klimatycznych na sektor transportu wykorzystuje jako poziom odniesienia dla prognozowanych wartości klimatycznych wartości tych elementów, które obecnie stanowią podstawę obowiązujących przepisów technicznych. Analizy wpływu zmian klimatu na sektor transportu przeprowadza się na podstawie kilku podstawowych elementów klimatycznych, które zagregowano w Umowne Kategorie Klimatu (UKK). Oceny znaczenia poszczególnych kategorii dokonuje się za pomocą skali wrażliwości poszczególnych rodzajów transportu na oddziaływania klimatu.

Umowne Kategorie Klimatu

Opracowanie wskaźników wrażliwości sektora transportu na zmiany klimatu.
Wybór kluczowych elementów systemu transportu (infrastruktura, środki transportu, warunki ruchu) szczególnie wrażliwych na zjawiska klimatyczne wraz z oceną wpływu
Barbara Rymsza
Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa, 2010
Adres: http://siskom.waw.pl/nauka/literatura/wskazniki_wrazliw_transportu_zmiany_klimatu.pdf
W związku z coraz częściej odnotowywanymi zmianami klimatu podjęto próbę wskazania najważniejszych elementów sektora transportu, wrażliwych na zjawiska klimatyczne. Celem pracy jest wskazanie elementów z zakresu infrastruktury transportowej i środków transportu, w obszarze transportu: drogowego, kolejowego i lotniczego oraz żeglugi śródlądowej, szczególnie wrażliwych na zmiany klimatu. W ramach pracy opracowano wskaźniki wrażliwości, umożliwiające ocenę wpływu zmiany elementów klimatu na warunki funkcjonowania sektora transportu.

Adaptacja do zmian klimatu - Wpływ zmian klimatu, wrażliwość i adaptacja do zmian
Adres: http://klimada.mos.gov.pl/blog/2013/04/15/transport/
Na stronie omówiono: Umowne Kategorie Klimatu (UKK); skalę wrażliwości poszczególnych rodzajów transportu na oddziaływania klimatu; obecnie obserwowany zakres oddziaływania UKK na różne rodzaje transportu; skalę negatywnego oddziaływania, prognozowanych do końca XXI wieku, zmian klimatu na infrastrukturę transportową.

Wpływ zmian klimatu na infrastrukturę budowlaną
Adres: https://inzynierbudownictwa.pl/wplyw-zmian-klimatu-na-infrastrukture-budowlana/

 

Klimat a bezpieczeństwo transportu drogowego



Ocena wrażliwości transportu drogowego na zmiany klimatu prognozowane do końca XXI wieku
Barbara Rymsza
Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, zeszyt 97, s. 443-454, 2013.
Adres: https://www.wt.pw.edu.pl/~ast/index.php/content/download/2815/17161/file/Z97-art_41.pdf
W pracy przedstawiono wrażliwość drogowej infrastruktury transportowej na oddziaływanie zmian klimatu, dekretując stopień oddziaływania zgodnie z przyjętą skalą wrażliwości, oraz wyniki analizy prognozowanych wartości średnich charakteryzujących zmiany klimatu uśrednione na terenie Polski. Przeprowadzona w pracy analiza prognozowanych zmian klimatu pozwala na określenie istotności oddziaływania tych zmian na drogową infrastrukturę transportową.

Opracowanie wskaźników wrażliwości sektora transportu na zmiany klimatu.
Wybór kluczowych elementów systemu transportu (infrastruktura, środki transportu, warunki ruchu) szczególnie wrażliwych na zjawiska klimatyczne wraz z oceną wpływu
Barbara Rymsza
Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa, 2010
Adres: http://siskom.waw.pl/nauka/literatura/wskazniki_wrazliw_transportu_zmiany_klimatu.pdf
W pracy przedstawiono wykaz elementów sektora transportu wrażliwych na oddziaływanie klimatu (transport drogowy - tabela 1 - s. 12-14) oraz wskaźniki wrażliwości umożliwiające ocenę wpływu zmiany elementów klimatu na warunki funkcjonowania transportu. W tabeli 5 przedstawiono zagrożenia kryzysowe czynnikami klimatycznymi w transporcie drogowym - s. 21.

 

Klimat a bezpieczeństwo transportu kolejowego


Opracowanie wskaźników wrażliwości sektora transportu na zmiany klimatu.
Wybór kluczowych elementów systemu transportu (infrastruktura, środki transportu, warunki ruchu) szczególnie wrażliwych na zjawiska klimatyczne wraz z oceną wpływu
Barbara Rymsza
Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa, 2010
Adres: http://siskom.waw.pl/nauka/literatura/wskazniki_wrazliw_transportu_zmiany_klimatu.pdf
W pracy przedstawiono wykaz elementów sektora transportu wrażliwych na oddziaływanie klimatu (transport kolejowy - tabela 2 - s. 15-16) oraz wskaźniki wrażliwości umożliwiające ocenę wpływu zmiany elementów klimatu na warunki funkcjonowania transportu. W tabeli 6 przedstawiono zagrożenia kryzysowe czynnikami klimatycznymi w transporcie kolejowym - s. 22.

Wpływ zmian klimatu na bezpieczeństwo infrastruktury kolejowej
Barbara Rymsza
Problemy Kolejnictwa, tom 158, s.5-18, 2013
Adres: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-c279d6e0-a94a-4ed2-824e-a9a489868b91
Wyniki prac badawczych wskazują, że należy liczyć się z długofalowymi zmianami klimatu wymagającymi przystosowania sektora transportu kolejowego do tych zmian. W artykule scharakteryzowano Umowne Kategorie Klimatu obejmujące mróz, śnieg, deszcz, wiatr, upał, mgłę oraz przedstawiono w skali liczbowej 0–3 wrażliwość transportu drogowego i kolejowego na poszczególne kategorie. Przeprowadzono analizę przewidywanych zmian Umownych Kategorii Klimatu w perspektywie do 2090 roku stwierdzając, że nastąpi zmniejszenie liczby dni chłodnych, wzrost temperatury, zmniejszenie liczby dni z pokrywą śnieżną i wzrost opadów. Te zmiany mogą mieć negatywny wpływ na bezpieczeństwo infrastruktury transportowej i dlatego konieczne jest określenie niezbędnych działań adaptacyjnych w projektowaniu, budowie i eksploatacji infrastruktury. Obszarem takich działań mogą być m.in. instrukcje wewnętrzne PKP PLK zawierające odniesienia do warunków klimatycznych, jak np. monitoring konstrukcji wrażliwych na podwyższoną temperaturę.

Wpływ zmian klimatu na funkcjonowanie transportu kolejowego
Urszula Motowidlak, Monika Kujawa
Logistyka, nr 5 s. 13-17, 2018
Adres: https://www.logistyka.net.pl/bank-wiedzy/item/91596-wplyw-zmian-klimatu-na-funkcjonowanie-transportu-kolejowego
W pracy przedstawiono zagrożenia o charakterze kryzysowym spowodowane czynnikami klimatycznymi w transporcie kolejowym, typowe przejawy negatywnego wpływu czynników klimatycznych na infrastrukturę i usługi transportu kolejowego.

Plan adaptacji infrastruktury kolejowej do zmian klimatu
PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa, s. 1-115, 2019
Adres: https://www.plk-sa.pl/files/public/user_upload/pdf/Ochrona_srodowiska/2019/Plan_adaptacji_infrastruktury_kolejowej_do_zmian_klimatu_WCAG.pdf
W pracy omówiono podatność infrastruktury kolejowej na obecne warunki pogodowe i prognozowane zmiany klimatu. Omówiono i przedstawiono na mapach obszary z nieodpowiednim dostosowaniem infrastruktury kolejowej do obecnych i przyszłych zmian klimatu (niska i wysoka temperatura powietrza, gołoledź, opady śniegu, silny i bardzo silny wiatr, burze i wyładowania atmosferyczne, opady deszczu i śniegu, powodzie, mgła.

 

Klimat a bezpieczeństwo transportu lotniczego

Manual on low-level windshear
International Civil Aviation Organization, Doc. 9817 (AN/449), 2005, 213 s.
A39-WP/287 TE/120
Adres: https://www.skybrary.aero/bookshelf/books/2194.pdf
Praca zawiera omówienie zjawiska szczególnie niebezpieczne dla lotnictwa jakimi są uskoki wiatru na niewielkiej wysokości (do 500 m nad gruntem) w postaci gwałtownych prądów zstępujących (ang. downburst oraz microburst) towarzyszące chmurom burzowym. Scharakteryzowano m.in. sytuacje synoptyczne, w których dochodzi do rozwoju intensywnej turbulencji i zjawiska ścinania wiatru, występowanie superkomórek i tornad oraz wpływ występowania tych zjawisk na prowadzenie operacji lotniczych. Pozycja dostępna w językach angielskim, francuskim, hiszpańskim, rosyjskim, arabskim i chińskim.

Opracowanie wskaźników wrażliwości sektora transportu na zmiany klimatu.
Wybór kluczowych elementów systemu transportu (infrastruktura, środki transportu, warunki ruchu) szczególnie wrażliwych na zjawiska klimatyczne wraz z oceną wpływu
Barbara Rymsza
Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa, 2010
Adres: http://siskom.waw.pl/nauka/literatura/wskazniki_wrazliw_transportu_zmiany_klimatu.pdf
W pracy przedstawiono wykaz elementów sektora transportu wrażliwych na oddziaływanie klimatu (transport lotniczy - tabela 3 - s. 16-17) oraz wskaźniki wrażliwości umożliwiające ocenę wpływu zmiany elementów klimatu na warunki funkcjonowania transportu. W tabeli 7 przedstawiono zagrożenia kryzysowe czynnikami klimatycznymi w transporcie lotniczym - s. 23.

Ocena klimatu na potrzeby lotnictwa w Warszawie i innych miastach Polski
XXIX. Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce
Maria Stopa-Boryczka, Jerzy Boryczka, Jolanta Wawer, Magdalena Dobrowolska, Michał Osowiec, Elżbieta Błażek, Jan Skrzypczuk, Magdalena Grzęda
Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa 2013
Adres: http://wgsr.uw.edu.pl/wgsr/wp-content/uploads/2018/11/Atlas29.pdf
W Atlasie lotniska Polski zbadano pod względem: kierunku i prędkości wiatru, częstości występowania mgieł, burz, zamieci śnieżnych, szronu oraz intensywnych opadów atmosferycznych. Wydzielono też okresy, w których pogoda najbardziej lub najmniej sprzyja komunikacji
lotniczej.

Relacje port lotniczy - środowisko przyrodnicze
Piotr Trzepacz
Prace Geograficzne, IGiGP Uniwersytetu Jagiellońskiego, z. 123, s.129-142, 2010
Adres: http://www.pg.geo.uj.edu.pl/czytelnik/spis-tresci-zeszytow?p_p_id=56_INSTANCE_zpN6o944u6mo&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-3&p_p_col_count=1&widok=Zeszyt-123
Opracowanie stanowi przegląd dorobku w zakresie badań dotyczących relacji między portami lotniczymi a środowiskiem przyrodniczym. Punkt wyjścia stanowi omówienie istoty wzajemności w oddziaływaniu między tymi komponentami przestrzeni. Zaprezentowano problem emisji zanieczyszczeń generowanych przez porty lotnicze, zmiany w środowisku towarzyszące realizacji takich inwestycji, jak budowa portu, oddziaływanie klimatu i jego zmian na funkcjonowanie takich obiektów, a także ich wpływ na świat zwierzęcy i roślinny. Omówiono zatem antropopresję na środowisko przyrodnicze jako jeden aspekt tych relacji, a jako drugi zasygnalizowano istotne ograniczenia przyrodnicze dla możliwości lokalizowania, rozbudowy czy funkcjonowania portów lotniczych.

 

Inne materiały:

Opracowanie i wdrożenie Strategicznego Planu Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu Adaptacja wrażliwych sektorów i obszarów Polski do zmian klimatu do roku 2070
Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, 2013
Adres: https://projects.eionet.europa.eu/2018-eea-report-national-cciv-assessments/library/national-documents/poland/KLIMADA-raport-2013-PL.pdf

Raport ''Adaptation of transport to climate change in Europe''
European Environment Agency, 2014.
Adres: https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/264-transport-climate-change-in-Europe.pdf
W raporcie wskazano, że powodzie i huragany spowodowały w ostatnich latach wiele istotnych zakłóceń w funkcjonowaniu ważnych europejskich sieci transportowych.

Groźne zjawiska meteorologiczne w Krakowie i powiecie krakowskim w świetle interwencji straży pożarnej i policji
Katarzyna Piotrowicz, Zuzanna Bielec-Bąkowska, Kacper Krzyworzeka
Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków. 2020
Adres: http://denali.geo.uj.edu.pl/publikacje,000256?&page=start
W publikacji zaprezentowano charakterystyki występowania wybranych, groźnych zjawisk meteorologicznych oraz skutków, jakie spowodowały na obszarze Krakowa i powiatu krakowskiego w świetle informacji o interwencjach Państwowej Straży Pożarnej oraz policji. We wstępie do charakterystyki każdego z nich przedstawiono krótki opis prezentujący ich zmienność wieloletnią, roczną i dobową. W tym celu wykorzystano pomiary i obserwacje meteorologiczne z lat 1961-2018, występujące na dwóch stacjach meteorologicznych (miejskiej i pozamiejskiej). Analizując przyczyny wystąpienia badanych zjawisk meteorologicznych, wzięto pod uwagę przede wszystkim uwarunkowania synoptyczne (typy cyrkulacji, masy powietrza i fronty atmosferyczne). Jednocześnie, o każdym ze zjawisk starano się podać kilka dodatkowych informacji, których celem było poszerzenie wiedzy czytelnika dotyczącej ich genezy, rodzajów czy oddziaływania na środowisko. Na tak szerokim tle analizie poddano skutki, jakie spowodowało wystąpienie uwzględnionych zjawisk w Krakowie i powiecie krakowskim. Dodatkowym celem niniejszej pracy było opracowanie map przedstawiających zasięg i rodzaj szkód spowodowanych przez omawiane zjawiska oraz wskazać obszary Krakowa i powiatu krakowskiego najczęściej nimi dotknięte.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie ostrzeżeń, prognoz, komunikatów, biuletynów i roczników państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej. Dz.U. 2019 poz 1215